Rok 2004 mieszkańcom Rusi upłynął pod znakiem Jubileuszu 630-lecia wsi. Bawiono się na wielu imprezach, po Jubileuszu pozostały też trwałe ślady w postaci pięknej sali gimnastycznej przy szkole; dzieje i pradzieje, ludzie i przyroda zostały opisane w wydanej książce „Ruś nad Łyną” ,a na dotychczas zapomnianym cmentarzu w Jełguniu stanął krzyż, upamiętniający spoczywających tam ewangelików i katolików – mieszkańców tego zakątka Warmii.

Szczególnym znakiem Jubileuszu pozostanie remont kapliczki położonej na wzgórzu, w centralnym punkcie wsi, zbudowanej w 1887 roku. Niewiele brakowało, żeby rozsypała się na dobre, bo zawilgocone cegły wypadały ze ścian, woda wypłukiwała spoiny a jedna z czterech sterczyn wieńczących dach, spadła z warstwą cegieł. Właściwie z dnia na dzień pogarszał się stan techniczny kapliczki, to było widać gołym okiem.

Postanowiliśmy działać , a decyzję o remoncie przyspieszyła inicjatywa Jacka Zdrodowskiego , mieszkańca wsi. To był impuls do utworzenia łańcucha ludzi dobrej woli. Dokumentację kapliczki , nieodpłatnie, wykonała Wojewódzki Konserwator Zabytków Barbara Zalewska, Starostwo i Gmina włączyły remont do programu ratowania warmińskich kapliczek, trudno też przecenić ogrom pracy Przemka Wojewódzkiego z konserwatorskiej firmy Dom Sztuki „Arka” z Gdyni, który wykonał profesjonalnie prace konserwatorskie za zupełnie symboliczne wynagrodzenie.

Mieszkańcy Rusi czynnie włączyli się do remontu – Brygida i Leon Steppuhnowie przekazali płaskorzeźbę z wizerunkiem Trójcy Świętej, którą artystycznie wykonaną kratą zabezpieczył Ryszard Borkowski –olsztyński kowal-artysta, a Zbyszek Smolski starannie odtworzył stolarkę okienną. Rozpoczęte przez Jana Miłosia prace przy zagospodarowaniu terenu wokół kapliczki przerwała zima, ale już teraz widać jak wiele się zmieniło. Zostały przywiezione ogromne głazy pochodzące z rozbiórki starego budynku szkolnego. Te ogromne kamienie wbudowane w skarpę umacniają ją i są fundamentem ogrodzenia. Planowaliśmy wtedy zakończyć prace wokół kapliczki do maja 2005 roku. W dniu 13 maja 2005 roku, po zakończeniu prac konserwatorskich , w obecności duchownych sąsiednich parafii i wielu mieszkańców Rusi ks. bp Jacek Jezierski poświęcił kapliczkę.

foto: Witold Mierzejewski

Po uroczystościach 630-lecia Rusi płaskorzeźba z wizerunkiem Trójcy Św. została poddana pracom konserwatorskim i badaniom dendrochronologicznym, które określiły datę wykonania tego pięknego dzieła nieznanego autora na 1893rok.Kapliczka i płaskorzeźba zostały wpisane do rejestru zabytków. Wcześniej, bo w okresie przed i powojennym wizerunek Trójcy Św. znajdował się na dziś już nieistniejącym drzewie przy rozwidleniu drogi z Rusi do Zazdrości i Rykowca. Przez wiele lat państwo Brygida i Leon Steppunowie troskliwie przechowywali ją w swoim domu. Teraz pięknie oświetlona jest przedmiotem naszej dumy.

W maju, jak zwykle od niepamiętnych czasów, codziennie, późnym popołudniem, pod kapliczką , u stóp Matki Boskiej zbierają się mieszkańcy wsi i uczestniczą w nabożeństwie majowym. Ta tradycja jest bardzo starannie kultywowana. Chyba niewiele jest takich wsi jak nasza.

foto: Henryk Nowak

Kapliczka ma niezwykłe znaczenie i zajmuje szczególne miejsce w sercach mieszkańców Rusi , a stojąca obok kapliczki sygnaturka, swoim doniosłym dzwonieniem żegna każdego, odchodzącego na zawsze z naszej wsi mieszkańca. To miejsce na wzgórzu jest ważne dla wszystkich. Najważniejsze.

                                                                                             Andrzej Małyszko,      Ruś,2004 i 2020